ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ

Πιστεύετε στην ατυχία της μαύρης γάτας και αποφεύγετε να περνάτε κάτω από σκάλες; Μένετε στο σπίτι σας όταν το ημερολόγιο γράφει "Τρίτη και 13" ή την πρώτη μέρα του χρόνου κλειδαμπαρώνετε την πόρτα για να μη σας κάνει ποδαρικό ο γκαντέμης γείτονας που σας είχε κάνει πέρσι και περάσατε "μαύρη" χρονιά; Μήπως, λέω μήπως, κάπου στην τσέπη ή την τσάντα σας έχετε καταχωνιασμένο σκόρδο ή μπλε ματάκι; Αν η απάντηση σε ένα ή περισσότερα από αυτά τα ερωτήματα είναι "ναι", τότε είστε κι εσείς ανάμεσα στους πολλούς ανθρώπους τούτου του κόσμου που πιστεύουν εδώ και αιώνες σε προλήψεις.

Βρισκόμαστε στην 21η χιλιετηρίδα, με την επιστήμη να έχει κάνει τεράστια πρόοδο, και ίσως θα θεωρούνταν πιο λογικό η ανθρωπότητα να έχει απελευθερωθεί πλεόν από προλήψεις, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, αλλά αυτό δε συμβαίνει. Εξαιτίας των αμέτρητων κινδύνων της καθημερινότητας και της αδυναμίας του, ο σύγχρονος άνθρωπος εξακολουθεί να είναι δέσμιος ανεξήγητων φαινομένων και να διαβλέπει με φόβο κακοτυχίες, αποτυχίες, ασθένειες και ένα σωρό άλλα δυσάρεστα σε κάθε του βήμα.

Ιδού μερικές από τις πιο γνωστές προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες:

1. ΜΑΥΡΗ ΓΑΤΑ. Τις μαύρες γάτες τις θεωρούσαν από παλιά στις Δυτικές κουλτούρες ως σημάδι κακής τύχης και τις έχουν συνδέσει με μάγισσες, ενώ πολλές κουλτούρες πιστεύουν πως όταν μια μαύρη γάτα διασχίζει το δρόμο σου, αυτό σημαίνει πως θα σε βρει κάποια καταστροφή ή ακόμα και θάνατος. Οι τζογαδόροι φοβούνται ιδιαίτερα την κατάρα της μαύρης γάτας, πολλοί από τους οποίους πιστεύουν πως αν δουν μια μαύρη γάτα ενώ πηγαίνουν στο καζίνο, θα πρέπει να εγκαταλείψουν τα πλάνα τους να παίξουν εκεί. Ωστόσο, οι μαύρες γάτες δε σημαίνουν μόνο κακά νέα. Σε κάποιους πολιτισμούς βέβαια, συμπεριλαμβανομένων και της Ιαπωνίας, της Μ. Βρετανίας και της Ιρλανδίας, ισχύει το αντίθετο, δηλαδή οι μαύρες γάτες θεωρούνται πως φέρνουν τύχη.

2. ΣΤΑΥΡΩΜΕΝΑ ΔΑΧΤΥΛΑ. Το να σταυρώνουμε τα δάχτυλα για καλή τύχη (ή κανόντάς το στα κρυφά, για να ξεφύγουμε να κρατήσουμε μια υπόσχεση) είναι κάτι που συνηθίζεται παγκοσμίως, ωστόσο η καταγωγή αυτής της πρόληψης είναι ασαφής. Μοιάζει πως είναι πιο συνήθης στις Χριστιανικές χώρες, κάτι που υποδεικνύει πως σχετίζεται με το χριστιανικό σήμα του σταυρού. Ωστόσο, άλλοι υποστηρίζουν πως πρόκειται για μια παλιά παγανιστική ή Σκανδιναβική χειρονομία.

3. ΣΠΑΣΜΕΝΟΙ ΚΑΘΡΕΦΤΕΣ. Είναι συνηθισμένη πρόληψη πως ένας σπασμένος καθρέφτης θα φέρει επτά χρόνια κακής τύχης. Πιστεύεται πως αυτή η πεποίθηση έχει τη βάση της στην ιδέα πως ένας καθρέφτης μπορεί να "παγιδεύσει" ένα μέρος της ψυχής σου. Έτσι, όταν ένας καθρέφτης σπάει, μέρος από την ψυχή σου σπάει κι αυτή. Αυτός είναι κι ο λόγος που σε ορισμένες κουλτούρες καλύπτουν όλους τους καθρέφτες και τις επιφάνειες που αντανακλούν σε ένα σπίτι όταν κάποιος έχει πεθάνει, έτσι ώστε η ψυχή τους να μπορεί να φύγει από το κτήριο χωρίς να παγιδευτεί στον καθρέφτη.

4. ΧΥΜΕΝΟ ΑΛΑΤΙ. Είναι μια παλιά δεισιδαιμονία αυτή που θέλει όταν χύνεις κατά λάθος αλάτι να είναι κακό σημάδι. Πιστεύεται πως η καταγωγή της κρατάει από τη χριστιανική παράδοση, επειδή ο Ιούδας είχε ρίξει επίτηδες αλάτι στο Μυστικό Δείπνο, λίγο πριν προδώσει τον Ιησού. Στην πραγματικότητα, οι ρίζες της είναι πολύ πιο... ρεαλιστικές. Μέχρι πρόσφατα, το αλάτι ήταν ιδιαίτερα ακριβό, έτσι το να το χύνεις ήταν μια ιδιαίτερη γρουσουζιά. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε ως ένα δείγμα φιλίας και φιλοξενίας. Το να χύνεις το αλάτι που σου προσέφερε ο οικοδεσπότης σου ήταν ένα κακό σημάδι. Όπως και με τις μαύρες γάτες, το να χύνεις αλάτι μπορεί να λειτουργήσει και αντίστροφα. Μια άλλη συνηθισμένη δεισιδαιμονία είναι πως αν ρίξεις λίγο αλάτι πίσω από τον αριστερό ώμο σου φέρνει τύχη και κρατάει μακριά το διάβολο.

5. ΠΕΡΝΩΝΤΑΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΣΚΑΛΑ. Περπατώντας κάτω από μια σκάλα θεωρείται ευρέως πως είναι γρουσουζιά. Πάρα κάποιες θεωρίες που υποστηρίζουν πως αυτό έχει να κάνει με το τρίγωνο που σχηματίζεται από τη σκάλα που αντιπροσωπεύει την Αγία Τριάδα της χριστιανοσύνης, η πιο πιθανή εξήγηση είναι πολύ πιο απλή και προφανής. Περπατώντας κάτω από σκάλες είναι πραγματικά επικίνδυνο. Στην πραγματικότητα, έχει να κάνει με την κοινή λογική να προστατευτεί η υγεία, ουσιαστικά μια συμβουλή ασφαλείας που απλώς έχει μεταμορφωθεί σε δεισιδαιμονία.

6. Ο ΑΡΙΘΜΟΣ 13. Η πεποίθηση πως το νούμερο 13 είναι άτυχο είναι τόσο διαδεδομένη, που οι ρίζες της είναι ασαφής. Διαφορετικές θεωρίες την συνδέουν με τη χριστιανική παράδοση (σχετίζοντάς τη με το Μυστικό Δείπνο, όπου ο Ιούδας λέγεται πως κάθισε στη 13η θέση στο τραπέζι), την λαϊκή παράδοση των Βίκινγκ (ο κατεργάρης θεός Λόκι που είναι ο δέκατος τρίτος) και το Περσικό ζωδιακό κύκλο (στον οποίο υπάρχουν 12 ζώδια, αφήνοντας το νούμερο 13 να αντιπροσωπεύει το χάος). Ο συγκεκριμένος φόβος της Παρασκευής και 13 κρατάει από το 19ο αιώνα, συνδυάζοντας δυο παλιές προλήψεις: το φόβο του αριθμού 13 και την πεποίθηση πως οι Παρασκευές είναι άτυχες μέρες.

7. ΑΝΟΙΧΤΗ ΟΜΠΡΕΛΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ. Η προέλευση αυτής της πρόληψης είνα απλή: ό,τι σχεδιάστηκε για έξω πρέπει να παραμένει έξω. Παρόλο που η σημερινή εκδοχή της παλιάς δεισιδαιμονίας με την ομπρέλα περιορίζεται μόνο στην "κακή τύχη", τα παλιά χρόνια ήταν πολύ πιο σκοτεινή. Τα παλιότερα χρόνια, το άνοιγμα της ομπρέλας μέσα στο σπίτι ήταν οιωνός θανάτου.