ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

 

Η Κυριακή που μας πέρασε, ήταν η πρώτη Κυριακή των Αποκριών, οπότε ας μάθουμε τι ειναι οι Απόκριες αλλά και να γνωρίσουμε κάποια έθιμα του τόπου μας την περίοδο αυτή.

Απόκριες ονομάζονται οι τρεις εβδομάδες πριν από την Καθαρά Δευτέρα, οπότε και αρχίζει η μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Ονομάστηκαν έτσι, επειδή την περίοδο αυτή συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή να "απέχουν από το κρέας". Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη καρναβάλι (carnavale από τις λέξεις carne=κρέας και vale= περνάει).

Διονυσιακού χαρακτήρα, αρχαιοελληνικής προέλευσης, με παγανιστικές επιρροές, τις περισσότερες φορές έντονα σκωπτικά και με σατυρική διάθεση, τα αποκριάτικα έθιμα ανά την Ελλάδα συνδέονται άλλοτε με την ιστορία και τους θρύλους της περιοχής και άλλοτε πάλι αποτελούν απλώς μια αφορμή διαφυγής από την καθημερινότητα.

Η προετοιμασία σε αρκετές περιπτώσεις ξεκινάει μόλις ανοίγει το Τριώδιο, ενώ κορυφώνεται πάντα την τελευταία Κυριακή των Αποκριών, όπου σε κάθε περιοχή στήνεται μεγάλο γλέντι που διαρκεί μέχρι το πρωί της Καθαράς Δευτέρας.

Κάποιο από τα έθιμα των παλιών καιρών, που μερικά συνεχίζονται και στις μέρες μας,  θα δούμε παρακάτω:

Βλάχικος γάμος (Θήβα)

Είναι κωμική αναπαράσταση του βλάχικου γάμου, όπως αυτός γινόταν παλιότερα. Σκηνές που προκαλούν γέλιο είναι το πηγαινέλα των προξενητάδων στους υποψήφιους συμπέθερους, η κουβέντα για την προίκα, τα τελειώματα με την αλλαγή δαχτυλιδιών, οι προετοιμασίες για το γάμο, το "ξύρισμα" του γαμπρού, η τελετή του γάμου και φυσικά τα επακόλουθα της πρώτης γαμήλιας νύχτας του ζευγαριού. Τελειώνει συνήθως με φαγοπότι και χορό, συνοδεία δημοτικής ορχήστρας.

Γαϊτανάκι

Είναι τεχνικό χορευτικό παιχνίδι με πανάρχαιες ρίζες. Χορεύεται συνήθως από αγόρια και κορίτσια που πλέκουν κορδέλες (γαϊτάνια) σε ένα ξύλινο κοντάρι με τη συνοδεία μουσικής. Ο επικεφαλής της παρέας με μια σφυρίχτρα δίνει το παράγγελμα για πλέξιμο και ξετύλιγμα.

Αλευροπόλεμος (Γαλαξίδι)

Ο αλευροπόλεμος παίζεται την Καθαρά Δευτέρα. Το έθιμο διατηρείται από το 1801. Εκείνα τα χρόνια οι κάτοικοι περίμεναν τις Απόκριες για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άνδρες. Φορούσαν μάσκες ή απλώς έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στη συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι. Στο μουντζούρωμα συμμετέχουν όλοι, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Τζαμάλες (Ιωάννινα)

Οι τζαμάλες, οι αποκριάτικες φωτιές, θα ανάψουν σε διάφορες συνοικίες της πόλης των Ιωαννίνων, το βράδυ της τελευταίας Κυριακής. Έθιμο που υπάρχει από το 19ο αιώνα στα Γιάννενα, αναβιώνει αδιάλλειπτα από τη δεκαετία του 80 μέχρι και σήμερα.